आर'नाइ

आर'नाइ इ-सानलाइसि Aronai E-Magazine
।। मोब्लिब आरो इसे मिथिनो गोनां।।
लिरगिरि-मुश्री कल्याण स्बर्गीय़ारी।

   मोब्लिबखौ जों न'आव जेब्लाबो बाथि फोजोंनो, गिसिब फिदिंनो, आदार संनो, टिभि नाइनो, मबाइल सार्ज होनाय़ बाइदि खामानिआव बाहाय़ो। मोब्लिबा जोंनि थाखाय़ गोनांथार गोहो मोननो हानाय़ राहा। मोब्लिबनि इसेबाबो गिय़ान थानाय़ा दानि मुगाय़ाव गोनांथार। थार गिय़ाननि अनगाय़ै मोब्लिब बाहाय़नो लाय़ोब्ला जोबोत गिथाव जाथाय़बो जानो हागौ। बे लिरनाय़नि गेजेरजों इसे मोब्लिबनि सिनाय़थि होनो नाजानाय़ जादों।

    मोब्लिबखौ जों बाइदि राहाजों मोननो हागौ नाथाय़ दासिम नुनो मोननाय़ बाइदिब्ला डाइनाम’ (Dynamo) , बेटारी (Battery) आरो स’लार सेलनिफ्राय़ (Solar Cell) मोननाय़ मोब्लिबानो साबसिन महरै गनाय़जादों। बि मोनथामनि गेजेराव बेटारी आरो स’लार सेल बाहाइनानै मोननाय़ मोब्लिबा डि.चि.(DC एबा Direct Current) मोब्लिब। “डि.चि.” मोब्लिबाव जेब्लाबो थि पजिटिभ(+Ve) आरो निगेटिभ(-Ve) ख’र’ थाय़ो। पजिटिभ आरो निगेटिभ ख’र’खौ सोलाइनानै ज’थाइनो नाजाब्ला जोबोत गिथाव जाथाय़ जानो हागौ। बिथां थमास आलभा एडिसन मुंनि मोब्लिब दिहुनगिरिनि बाइदिब्ला मोब्लिबा जेब्लाबो पजिटिभ ख’र’निफ्राइ निगेटिभ ख’र’सिम खारो। “डि.चि.” मोब्लिबाव जेब्लाबो थि पजिटिभ आरो निगेटिभ ख’र’ थानाय़खाइनो बिनिफ्राइ खारनाय़ मोब्लिबाबो पजिटिभनिफ्राइ निगेटिभसिम फारसे मोखाङै खारबाइ थाय़ो।

    डाइनाम’निफ्राइ जों “ए.चि.” (AC एबा Alternating Current) मोब्लिब मोननो हागौ। ए.चि डाइनाम’ सिङाव थानाय़ फाइखननि(Coil) सोरगिदिं गोहो गोनां बोगथाबमा फिदिंनानै फाइखनाव सोलाइस्लु मोब्लिब सोमजि होनाय़ जाय़ो। बिनिखाइनो डाइनाम’निफ्राइ ओंखारनाय़ फाइखननि मोननै ख’र’आव पजिटिभ(+Ve) आरो निगेटिभ(-Ve) ख’र’आ सोलाइबाय़ थाय़ो। पजिटिभ(+Ve) आरो निगेटिभ(-Ve) ख’र’आ सोलाइबाइ थानाय़खाइनो बिनिफ्राइ ओंखारनाइ मोब्लिबनि खारनाय़ बिथिंआबो सोलाइबाय़ थाय़ो। भारत हादोताव बाहाइनाय़ मोब्लिबनि सोलाइस्लु बिसाना 50/छेकेण्ड बिनिखाइनो 230 भ’ल्ट ए.चि. होननाय़ जाय़ो। सोलाइस्लु मोब्लिबाव पजिटिभ(+Ve) आरो निगेटिभ(-Ve) ख’र’आ सोलाइबाय़ थानाइखाइनो बिखौ जों जेरैबो ज’थाइनो हागौ। जेरै दोंनै तारुंखौ उल्थां फाल्थां ज’थाइब्लाबो बाथि फोजोंनो, गिसिब फिदिंनो, आदार संनो, टिभि नाइनो, कम्पिउटार बाहाइनो हागौ।

    साननो गोनांदि पजिटिभ आरो निगेटिभ ख’र’आ छेकेण्ड मोनसेआव खन 50 सोलाइबाय़ थानाय़ दोंनै तारुंआ जेब्लाबो एखे खामानि मावओ नाथाय़ बि दोंनैनि दोंसेखौ लिभ(Live) आरो गुबुन दोंसेखौ निउत्रेल(Nutral) होननाय़ जाय़ो। लिभ तारुंआव तेष्टार(Tester) जोङो आरो गुबुन दोंसेआव तेष्टार जोङा। तेष्टार जोंनाय़ दोंसेआ जोंखौ सोउग्रावो(Shock) नाथाय़ गुबुन दोंसेआ सोउग्रावनो रोङा। बिनि गुबै जाहोना जाबाय़ मोब्लिबखौ दैथाय़ हरनाय़ समाव दोंनैनि दोंसेखौ हाजोंसो हरो, मानोना हाजोंबो मोब्लिबा जोबोत मोजाङै खारनो हागौ। जोंनि न’खराव ज’थाइनो थाखाइल’ मोब्लिब बिफाना हाय़ाव फबनाय़ दोंसे तारुं दिहुननानै बिखौनो निउत्रेल महरै होय़ो। बिनिखाइनो निउत्रेल तारुंआ जोंखौ सोउग्रावनो रोङा। हाय़ानो निउत्रेल, बिनिखाइनो हाय़ाव थानानै लिभ तारुंखौ दांबोला लिभ तारुं आरो हानि गेजेराव जोंनि मोदोमनि गेजेरजों मोब्लिब खारनो हमो अब्लानो जोंखौ मोब्लिबा गोहोमोइनो सोउग्रावो। बिबाइदि सोउग्रावनाइनिफ्राय़ बारग’नो हाय़ाब्ला जीउबो गारनांगौ जाय़ो। बिनिखाइनो मोब्लिबनि खामानि मावनाय़ समाव गावखौनो हानिफ्राय़ बोखाना लाखिनो थाखाय़ तेबल सेय़ार बाइदिय़ाव गाखोना थानांगौ, लोगोसे लिभ आरो निउत्रेलखौ जेब्लाबो खेबसेनो दांनाङा।

    जों जेब्लाबो बाहाय़नाइ आरो दांनांगौ जानाय़ मोब्लिब जोथोनफोरखौ आर्थ(Earth) खालामनांगौ। हितार, कम्पिउटार बाइदि जोथोनखौ जेब्लाबो आर्थिं खालामनांगौ। आर्थिं खालामनो थाखाय़ हितार एबा कम्पिउटारनि नुजाना थानाय़ मोदोमनिफ्राय़ दोंसे गुबुन तारुं हासिम लांनांगौ आरो बिखौ सिदोम हा मोनजासिम गोथौवै फबनांगौ। बिबाइदि मोब्लिब जोथोननि मोदोमा हाजों नांनानै थाबोला जों मोब्लिबनि सोउग्रावनाइनिफ्राय़ खारग’ना थानो हागौ।

    मोब्लिबनि गुबै सुइसजों लोगोसे मोनसे फिउज थाय़ो। फिउजआव दोंसे लोरबां तारुं थाय़ो। न’आव बाहाइनाय़ गासैबो मोब्लिबा बि फिउजनि गेजेरजोंनो खारनांगौ जाय़ो। जाय़खि जाय़ा जाहोनाव बाराद्राय़ मोब्लिब खारबोला लोरबां फिउज तारुङा ज’लाङो आरो न’आव जानो हानाय़ गाज्रि जाथाय़निफ्राइ खारग’ होय़ो। दानिय़ा बाराद्राय़ मोब्लिब खारबोला हारसिंनो अफ जानाय़ सुइछखौ फिउजनि जाय़गा लानाय़बो नुनो मोनो।

    मोब्लिबनि खामानि मावनाय़ाव आखा फाखा जानो हाय़ाखैब्ला बिखौ मावनो नाजानाय़ा गिनो गोनां। मावनो गोनां जाथारोब्ला गुबै सुइछखौ अफ खालामनासो मावनांगौ।

    जाय़खि जाहोनानो जाय़ाथों मानो लिभ आरो निउत्रेलखौ जेब्लाबो सरजाबनो नाङा।

    दैनि गेजेरजोंबो मोब्लिब खारो, बिनिखाइनो मोब्लिब थानाय़ जाय़गाय़ाव अर नांबोला दै लुनो एबा सारनो नाङा, बिनि बदल हा एबा हाद्रि सारनो हागौ। अर खोमोरग्रा गेस बाहाय़नो हाब्ला साबसिन।

    सोरबा मोब्लिब गोनां तारुंआव नांनानै थाय़ोब्ला बिखौ लांगा आखाय़जों दांनो नाङा, बिनि बदल जि गोरानजों बोनो एबा बोखानो हागौ एबा बिनि थाखाय़ गोरान गन बाहाय़नो हागौ। बिबाइदि खामानि मावफुंनाय़ाव जेसेबां हागौ थाबैनो गावनि गिय़ान बाहाय़नांगौ।

    मोब्लिबाव नांजानाय़ थर गैय़ै मानसिखौ हागौमानि हा गुसुआव फुथुनाङा। हां लादोंना लाय़ाखै थर लानांगौ। हां गैय़ाब्ला हां लाहोनो हानाय़ राहाखौ थाबैनो बाहाय़नांगौ लोगोसे थाबैनो डाक्टरनि मदत लानांगौ।

    बेय़ाव लिरनाय़ गोरलै बाथ्राखौनो मिथिनानै सोरबा इसेबो मदत मोनगोन होनना सानबाय़।